"Я — мама трансгендэрнага дзіцяці". Гісторыя Аксаны, якая падтрымала сына

10/08/2025 - 14:15

Які шлях прыйшлося прайсці ў прыняцці свайго дзіцяці

Які шлях прыйшлося прайсці ў прыняцці свайго дзіцяці / Іншыя

Праект "Іншыя" распавядае гісторыю Аксаны пра шлях, які яна прайшла ў прыняцці свайго дзіцяці. Пра пачуцці мамы трансгендэрнай персоны, якая абараняе сваё дзіця перад грамадствам, і пра дапамогу іншым бацькам у прыняцці сваіх дзяцей.

Еўрарадыё з некаторымі скарачэннямі расказвае гісторыю Аксаны.

Пра момант, калі Алекс усвядоміў, што быць хлопчыкам яму больш камфортна

Упершыню гэта праявілася ў 11-12 гадоў, калі ў Алекса змяніўся стыль. Тады ён пачаў самастойна выбіраць сабе адзенне і стаў насіць розныя толстоўкі, джынсы, клетчатыя кашулі — атрымліваўся такі унісекс-гардэроб.

У той перыяд ён чытаў і глядзеў анімэ, а таксама пачаў захапляцца косплеямі. У нейкі момант я заўважыла, што для косплея ён выбіраае выключна мужчынскія ролі. Тады ж ён папрасіў замовіць яму уцяжкі [спецыяльныя прыстасаванні для візуальнага памяншэння частак цела, напрыклад, грудзей, — Еўрарадыё].

Я думала, што яны яму патрэбны для косплея, таму не пярэчыла і нават падтрымлівала яго ў гэтай творчасці. Але потым усвядоміла, што гэтая гульня ў косплей мужчынскіх персанажаў перайшла з фантазіі ў рэальнасць: дзіця ўжо фактычна адчувала сябе хлопчыкам.

У 15 гадоў Алекс зрабіў камінг-аўт. Ён заявіў, што адчувае сябе хлопчыкам, і папрасіў наперад звяртацца да яго ў мужчынскім родзе. Я хутка перайшла на гендэрна-нейтральнае імя Алекс.

"Аднойчы Алекс сказаў, што хоча, каб я дапамагла яму з трансгендэрным пераходам"

Тады для мяне гэта была вельмі дарагая працэдура. Да таго ж мне было складана прыняць гэтую просьбу. Я ўсё-такі спадзявалася, што гэта проста такі перыяд, што ён у гэта нагуляецца і "вернецца" у жаночую гендэрную сацыялізацыю.

Аднойчы мы з Алексам пайшлі ў японскае кафэ, і там працавала дзяўчына, якая звярнула ўвагу на тое, што Алекс пазіцыянаваў сябе як хлопчык. Яна сказала, што, маўляў, з ёй тое ж самае было ў падлеткавым узросце, а потым спынілася. Праз гэта ў мяне толькі ўзмацнілася перакананне, што ааднойчы гэта скончыцца.

Алекс адчуваў, што яго цела не адпавядае таму, кім ён сябе адчувае, праз тое ў яго пачаўся сэлф-харм. Я стала заўважаць парэзы на руках, на каленях і на грудзях. Ён не мог прыняць сваё цела, якое стала змяняцца ў пубертатным узросце.

Алекс упаў у глыбокую дэпрэсію, якая суправаджалася суіцыдальнымі думкамі і панічнымі атакамі. Мы звярнуліся да псіхіятаркі, і яна пацвердзіла дыягназ "гендэрная дысфарыя" [псіхалагічны стан, пры якім чалавек адчувае разыходжанне паміж сваёй гендэрнай ідэнтычнасцю і біялагічным полам, — Еўрарадыё] прызначыла медыкаментознае лячэнне і сацыяльную адаптацыю ў жаданым гендэры.

"Першапачаткова я не разумела ўсю цяжкасць яго становішча. Я нават выставіла Алексу ўмову, што нам з яго бацькам важна, каб ён нарадзіў дзіця да пачатку гарманальнай тэрапіі".

Тады я была пераканана, што тэрапія неадвольна змяняе фізіялогію цела і ў будучыні мець дзяцей чалавек ужо не зможа. Я сказала Алексу, што калі ён хаця б заморозіць свае яйцаклеткі, то я дапамагу фінансава ажыццявіць пераход, калі яму споўніцца 18 гадоў.

Тады ён задаў мне пытанне, якое цалкам пераламіла маё стаўленне да Алекса і яго праблемы. Ён сказаў:

"Мама, уяві, што ад самага нараджэння ў мяне былі б праблемы са здароўем і я не мог бы мець дзяцей. Ты што, ад мяне адмовілася б? Атрымліваецца, што якія-небудзь будучыя дзеці для цябе важнейшыя, чым я сам? Ты не ўяўляеш, як мне цяжка жывецца і маральна, і фізічна. Я адчуваю, што ўвесь свет супраць мяне. Ты нават не ўяўляеш, як да мяне ставяцца астатнія людзі. Я столькі разоў падвяргаўся пабоям, грубасці, калі заходзіў у мужчынскія туалеты. Да мяне чапляліся ў метро. Ты не ўяўляеш, якое гэта цяжкае, невыноснае жыццё, у якім я жыву. Калі б я на найменшую долю мог адчуць, што хачу вярнуцца ў жаночы вобраз, то я б гэта зрабіў, але я не магу. Я адчуваю сябе хлопцам".

Тая размова прабіла мяне да глыбіні душы і змяніла многае ў стаўленні да Алекса.

"Я раптам зразумела, што мы, бацькі, часта не ўспрымаем сваё дзіця як самастойную асобу. У нас вечна якія-небудзь чаканні і патрабаванні ад іх".

Тады я і сама пачала змяняцца. Зразумела, што мая мама ніколі не ўспрымала мяне як самастойную асобу. Яна дагэтуль паказвае, што я павінна насіць і з кім размаўляць. Менавіта ад яе я атрымала такія паводзіны да свайго сына.

Прыняцце Алекса — гэта таксама мая праца над сабой, якая прывяла да ўсведамлення, што дзіця не абавязана апраўдваць чаканні бацькоў.

Якія кнігі і фільмы змянілі стаўленне да трансгендэрнасці

Зразумець Алекса Аксане дапамаглі фільмы "Дзяўчына з Даніі" і "Даласкі клуб пакупнікоў", а таксама кнігі Аз Хакіма TRANS і Салі Хайнс "Ці можа гендэр змяняцца?".

Пра страхі, з якімі сутыкаюцца бацькі трансгендэрных дзяцей

У бацькоў трансгендэрных дзяцей часта шмат страху. Перш за ўсё гэта звязана з тым, як на іх сям'ю паглядзяць навакольныя. Яны больш трывожацца аб магчымым асуджэнні, чым аб уласным дзіцяці, якому ў гэты момант па-сапраўднаму цяжка, які сам ні да канца разумее, што з ім_ёй адбываецца.

Часам дзіця падае гэта як гульню, бо баіцца адкрыцца, паколькі ён_яна не ведае, як на гэта адрэагуюць блізкія.

Пра траўлю ў школе

У сярэдняй школе пачалі заўважаць, што Алекс не такі, як астатнія дзеці. Сітуацыя пагоршылася, калі ў Алекса пачаўся працэс гендэрнай дысфарыі і ён стаў прасіць звяртацца да яго ў мужчынскім родзе. Класная кіраўніца стала мне пагражаць, што адвядзе яго ў камісію па справах непаўналетніх, бо нібыта ён неадэкватна сябе паводзіць. Ужо тады Алекс займаўся з псіхолагам, і я прыносіла даведкі, што ўсё добра. Па вучобе ў яго таксама не было ніякіх праблем.

У маскоўскай школе, куды трапіў Алекс, некаторыя дзеці пачалі сапраўдную траўлю і ўжывалі фізічны гвалт у адносінах да майго сына: аблілі яго кіпнем і вылівалі клей у сумку. Ён прыходзіў дадому з сінякамі.

Я хадзіла ў адміністрацыю школы і спрабавала разабрацца, але адміністрацыя проста закрывала на гэта вочы.

Потым Алекс вырашыў пераехаць у Мінск і пайсці ў школу ўжо там. У новай школе яму спадабалася. І з настаўніцамі, і з аднакласнікамі ў Алекса былі добрыя адносіны.

Нават калі ён называў сябе ў мужчынскім родзе, класная кіраўніца яго падтрымлівала. Мы дагэтулль з ёй размаўляем.

Пераезд у Літву

У 2020 годзе мы з Алексам, як і большасць беларусаў, зрабілі свой выбар за свабодную і незалежную Беларусь. Калі пачаліся пратэсты, усе нашы родныя прайшлі праз Акрэсціна. Мы выходзілі на такія ж пратэсты да амбасады ў Маскве.

Калі пачалася вайна, Алекс удзельнічаў у антываенных акцыях — з-за гэтага яму прыйшлося тэрмінова эвакуяваццаа ў Вільню. Я ж знайшла валанцёрскую групу, якая дапамагала ўкраінкам, гвалтоўна вывезеным з акупааваных тэрыторый. Мой валанцёрскі і ЛГБТК+-актывізм прывялі да таго, што пазней і мне прыйшлося эвакуявацца ў Літву.