Мінус 12 у красавіку: рэзкія перапады тэмпературы губяць беларускі ўраджай

10/04/2025 - 15:34

Падрыхтоўка да "Дажынак" / onliner.by

Беларускі Дзед Мароз прызнаўся, што раптоўнае пахаладанне ў нашай краіне — яго справа.

— Гэта мой красавіцкі жарт. Спадзяюся, вы на яго не моцна пакрыўдзіліся, і мы разам з вамі пасмяёмся, — кажа Дзед на відэа, якое апублікаваў тэлеграм-канал Белавежскай пушчы.

На ім стары абяцае, што вясна хутка вернецца.

Пакуль у Белавежскай пушчы жартуюць, кліматолагі б'юць трывогу: рэзкія перапады тэмпературы пасля таго, як беларусы паспелі пагуляць у майках, выклікаюць шок у раслін.

Асабліва небяспечныя замаразкі — ад мінус двух і ніжэй. Яны могуць знішчыць кветкі, завязі і маладыя атожылкі.

Улічваючы тое, што ў некаторых рэгіёнах начныя тэмпературы на тыдні зніжаліся да -12, добрага ўраджаю ў Беларусі можна ўжо не чакаць?

Падрабязней пра нестабільнасць надвор'я і наступствы раптоўнага пахаладання Еўрарадыё паразмаўляла з кліматолагам Уладзіславам Шумаком.

Ад перападаў тэмператур пакутуюць расліны і птушкі

— Пагодная з'ява, якая цяпер назіраецца ва Усходняй Еўропе, у тым ліку ў Беларусі, Польшчы і Украіне, звязаная з рухам арктычных паветраных масаў. Тое, што здарылася, было прадказальна. Многія кліматолагі даўно казалі: істотныя змены адбываюцца ў ніжніх пластах стратасферы, якая, па сутнасці, выціскае халоднае паветра на тэрыторыі, якім у гэты сезон такое не ўласціва. Гэта і прывяло да рэзкага пахаладання і выпадзення цвёрдых ападкаў снегу.

Для вегетацыйнага сезона, які ўжо пачаўся ў Беларусі, напрыклад для тых жа раслін, гэта досыць дрэнна.

Пасля выпадзення снегу расліны здольныя перанесці кароткачасовыя мінусавыя тэмпературы, але доўгае пахаладанне прывядзе да іх гібелі.

У гэтай сітуацыі вельмі кепска, што многія дрэвы, у тым ліку пладовыя, ужо квітнеюць. А значыць, пацярпіць ураджай.

На вялікі жаль, пакутуе не толькі флора, але і фаўна, бо тыя ж пералётныя птушкі, што жывуць як у горадзе, так і ў натуральных ландшафтах, перажываюць цяжкае выпрабаванне, спрабуючы знайсці пад пластом снегу хоць нейкі корм. Асабліва пакутуюць насякомаедныя.

Наступствы для сельскай гаспадаркі будуць. Збожжавыя культуры пацярпяць у меншай ступені: хаваючыся пад пластом снегу, яны здольныя пераносіць нізкія тэмпературы. Нашы азімыя культуры, зразумела, да гэтага асабліва прыстасаваныя. Але вось пладовыя дрэвы (костачкавыя культуры) пацярпяць досыць моцна.

Упершыню за шмат гадоў у Беларусі няма веснавых паводак

Гэта паказчык, што парушаны гідралагічны баланс. Для многіх рачных басейнаў Усходняй Еўропы (а гэта і Беларусь, і Польшча) гідралагічная суша была ўласцівая нават у зімовы перыяд. Яе парушэнне прывядзе да таго, што наступіць зніжэнне ўзроўню вады ў глебе, засухі будуць характэрныя для нашага рэгіёна ў летні перыяд, што, вядома, таксама вельмі дрэнна адаб'ецца на сельскай гаспадарцы.

Да гэтага даўно ўсё ішло. Навукоўцы не раз казалі, што нашай сельскай гаспадарцы час хутчэй адаптавацца да зменлівых кліматычных умоў і што для Беларусі будзе больш характэрнае арашальнае земляробства, а не асушальнае, якое прасоўваюць на многіх тэрыторыях. Гэта факт, на жаль. Таму ў цяперашніх умовах нам важна берагчы балоты, а не асушваць іх, бо яны — своеасаблівыя канцэнтратары вільгаці.

Клубніцы будуць дарагія

Дэфіцыт ураджаю ў 2025 годзе будзе характэрны для ўсіх тыповых сельгаскультур нашай краіны. Калі дачнікі папярэдне не абаранілі свае дрэвы, напрыклад, атуліўшы іх спанбондам, яны папросту не атрымаюць з іх ураджаю.

Зразумела, што пакуль дачнікі не пасадзілі расаду памідораў і агуркоў, але я ўжо бачыў фатаграфіі, на якіх пасадкі клубніц у Лунінецкім раёне цалкам засыпаныя снегам. Думаю, клубніцы сёлета будуць дарагія.

Ці можна паспець выратаваць ураджай?

Гледзячы колькі пратрымаюцца адмоўныя тэмпературы. Але наогул, калі ніякія меры не былі прынятыя загадзя, то не, ужо нельга. Як я ўжо сказаў, снег зніжае ўздзеянне нізкіх тэмператур на расліны, але калі ён доўга не растае, утвараецца ледзяная скарынка — такі наст, пад якім усё гіне.