Ціснуць санкцыямі ці ісці на перамовы з рэжымам — “штучны канфлікт”?

Я казала раней, і пра гэта казаў кіраўнік Агенцтва еўраатлантычнага супрацоўніцтва Валерый Кавалеўскі: павінна быць дээскалацыя як з нашага, так і з мінскага боку. Гэта прапанова — што фаза вострага канфлікту прайшла. Гэта таксама — крок да дээскалацыі паміж афіцыйным Мінскам і Захадам, бо ранейшая палітыка не спрацавала і цяпер нават шкодзіць Беларусі і яе суверэнітэту. Гэта датычыцца і ізаляцыі.

Менавіта вызваленне людзей, спыненне рэпрэсій, паступовае аднаўленне працы арганізацый грамадзянскай супольнасці ўнутры Беларусі — вось што паляпшае становішча людзей. Такія арганізацыі ёсць і цяпер, хоць і працуюць неафіцыйна. Ёсць і прадзяржаўныя структуры, але гэта трэба развіваць — бо, як паказвае сітуацыя, самой дзяржаве цяжка без іх.

Сацыяльных праблем шмат: той жа хатні гвалт. Некалькі гадоў без НДА, што працавалі ў гэтай сферы, стварылі сур’ёзныя праблемы ў грамадстве. Праца з людзьмі з інваліднасцю, з дзецьмі з рэдкімі захворваннямі — шмат тых, хто гэтым займаўся, з’ехалі. І гэта моцна адчуваецца. Цяпер пытанне стаіць у тым, як гэта паступова аднаўляць.

— Праваабаронцы кажуць, што вызваленых па так званых памілаваннях Лукашэнкі значна менш, чым тых, хто зноў прыходзіць на іх месцы. Атрымліваецца, што рэпрэсіі не спыняюцца, а палітвязняў менш не становіцца?

— Калі паглядзець на гэтыя лічбы глыбей, трэба ўлічваць, што прызнанне чалавека палітвязнем адбываецца не адразу. Гэта можа заняць месяцы, і нават інфармацыя пра гэта часта з’яўляецца праз некалькі месяцаў ці нават праз год. Гэта значыць, што сярод тых, каго прызнаюць палітвязнямі цяпер, ёсць людзі, затрыманыя яшчэ да ліпеня 2024 года, а можа нават і ў 2023-м. Таму такое параўнанне — некарэктнае і маніпулятыўнае.

Калі б яно было праўдай, колькасць палітвязняў працягвала б расці. Але яна не расце. Мы бачым, што ўжо каля года яна не павялічваецца, а, наадварот, падае. Таму я спадзяюся, што ў бліжэйшы час праваабарончыя арганізацыі таксама перагледзяць, як яны камунікуюць у сваіх сацсетках і што пішуць у публікацыях. Гэта лічбы [колькасць палітвязняў, якіх выпускаюць і каторыя з’яўляюцца. — Еўрарадыё], якія не варта параўноўваць. Іх часта падхопліваюць іншыя і выкарыстоўваюць як інструмент маніпуляцыі — маўляў, выпусцілі аднаго, пасадзілі двух. Але гэтыя дадзеныя проста нельга параўноваць.

Мы павінны рабіць і тое, і тое. І калі цяпер рэжым не ідзе на перамовы з намі, мы спрыяем таму, каб гэтыя дыскусіі адбываліся з нашымі партнёрамі. І яны адбываюцца — мы гэта добра ведаем.

Можна выбіраць, на чым сфакусавацца: адны — больш на перамовах, другія — на змаганні. Напрыклад, Полк Кастуся Каліноўскага абараняе гонар беларусаў ва Украіне, змагаецца з расійскай агрэсіяй — і не думае пра перамовы. Але супольна мы выконваем дзве важныя функцыі — ціску і дыялогу.

— На думку праўладнага актывіста Юрыя Васкрасенскага, для таго, каб Лукашэнка выпусціў палітвязняў, трэба зняць санкцыі, як мінімум, з банкаў, і адкрыць неба. Ці магчымы кампраміс, улічваючы постаць самога Лукашэнкі?

— Я думаю, што Лукашэнка вымушаны цяпер выпускаць палітвязняў, бо ён адчувае пагрозы, як мінімум, з трох бакоў, — працягвае палітык. — І тут я не веру Васкрасенскаму — ён не самастойная фігура, таму мяне трохі дзівяць нейкія спробы з боку некаторых прадстаўнікоў дэмсілаў — звергнуць Васкрасенскага і заняць яго месца.

Я думаю, тыя, хто хоча кіравацца сёння тым, што ён кажа, — памыляюцца.

Матывацыя Лукашэнкі — паляпшаць сваю сітуацыю і пры гэтым пазбегнуць горшага. І вось гэта горшае павінна заўсёды перад ім быць, каб ён нешта разумеў.

Тыя, хто хоча адмяніць санкцыі, працуюць на Васкрасенскага.