Прадстаўніца дырэктарата BYSOL: пасля сыходу Зверавай многае памянялася

Пасля публікацыі матэрыялу аб непрыстойных паводзінах кіраўніка фонду "Байсол" Андрэя Стрыжака фонд выпусціў афіцыйнае паведамленне аб адхіленні актывіста ад працы і правядзенні ўнутранай праверкі абвінавачванняў, якія прагучалі. 

У заяве таксама сказана, што кіруе фондам дырэктарат — орган, які не пазначаны ў картцы юрыдычнай асобы арганізацыі. Там фігуруе борд, гэта значыць праўленне "Байсола", у складзе якога ўжо няма працуючых у арганізацыі людзей, акрамя Андрэя Стрыжака.

Ананімная прадстаўніца BYSOL патлумачыла як працуе дырэктарат, чаму борд адсутнічае і як будзе праходзіць расследаванне інцыдэнту.

— У афіцыйнай заяве "Байсола" пра сітуацыю з яго кіраўніком Андрэем Стрыжаком згадваецца дырэктарат. Мы паглядзелі, што ў электроннай выпісцы юрыдычных асоб Літвы паказаны борд "Байсола", у складзе якога няма актыўных удзельнікаў. Што гэта за орган такі — дырэктарат?

— Як правільна заўважана, борд быў. Тая выпіска, якую апублікавала Еўрарадыё, сапраўдная. Там бачна, што тыя члены борда, якія ў яго ўваходзілі з 2021 па 2023 год больш не ўваходзяць у яго склад. У прынцыпе, па статуце арганізацыі наяўнасць борда не абавязковая для нас і цяпер яго няма. Андрэй Стрыжак — заснавальнік арганізацыі, але гэта не значыць, што ён і ёсць борд.  

Па факце структура, па якой мы працуем унутры, адлюстравана ў нашых унутраных рэгламентах, у мэтах бяспекі яны застаюцца непублічнымі. Выглядае структура наступным чынам — ёсць той самы дырэктарат. Пра яго ўсё цяпер пішуць у двукоссях, што павінна дадаць яму менш вагі. Гэта не зусім так.

Дырэктарат — гэта орган ўнутры арганізацыі, які каардынуе працу фонду, прымае рашэнні, куды фонд рухаецца.

Ён складаецца з некалькіх чалавек. Па прычыне бяспекі я не магу назваць імёнаў і колькасць яго прадстаўнікоў, але кожны з іх адказвае за свой кірунак працы. Хтосьці за стратэгію, хтосьці за фінансы, хтосьці за аперацыйную дзейнасць і г. д.

Рашэнне, як працуе фонд, прымаецца калегіяльна кампаніяй гэтых людзей, у працэсе абмеркавання.

— Хто можа ўступіць у дырэктарат?

— Гэта орган, у якім людзі не выконваюць абавязкі на працягу нейкага тэрміну, гэта значыць гэта не орган, у які можна ўступіць або выйсці з яго. Дырэктарат — гэта спецыялісты арганізацыі, якія ўпаўнаважаны прымаць рашэнні па ўнутраных дамоўленасцях і па сваіх службовых абавязкаў. Рашэнні дырэктарата не носяць рэкамендацыйны характар, яны павінны выконвацца ўсёй камандай, у тым ліку самім дырэктаратам.

У структуры арганізацыі дадатковага органа няма. У нас ёсць працоўныя напрамкі: эвакуацыя, Камунікацыйная група, праца з беларускімі добраахвотнікамі ва Украіне, персанальныя зборы, падтрымка ініцыятыў грамадзянскай супольнасці, прамая падтрымка палітычных зняволеных, іх сям'ёй і вызваленых, Гарачая лінія, наш сайт.

У кожнага напрамку ёсць свой каардынатар, які прымае рашэнне аб працы свайго кірунку. Дырэктарат, прымаючы рашэнне, як мінімум, раіцца з каардынатарам, як максімум-з камандай цалкам, у залежнасці ад пытання, якое трэба вырашыць. І, уласна, каманда, у залежнасці ад свайго кірунку, таксама можа сваю працу рэгуляваць. Гэта аўтаномна адбываецца.

— Такая структура працы ў фондзе была заўсёды? Як фонд працаваў раней?

— У 2020-м і 21-м, калі фонд ствараўся, а таксама ў 22-м і 23-м, калі дзейнічаў борд, працэсы ў "Байсоле" былі выбудаваныя зусім па-іншаму. Тут яшчэ важна пазначыць, што тады і цяпер прымалі рашэнні розныя людзі.

Цяпер каманда фонду прыкладна на 90% адрозніваецца па складзе ад каманды, якая была ў 2022-ым і 2023-ым годзе, калі быў борд. Тое, што могуць расказаць былыя супрацоўнікі, можа адрознівацца ад таго, як уладкованыя працэсы цяпер, з таго моманту шмат што змянілася.

Тыя падзеі, якія тады адбываліся, вялі да таго, што працэсы трэба было перабудаваць. Яны былі недасканалыя, дзесьці зайшлі ў тупік, здарылася шмат скандалаў — не буду нават цяпер да іх вяртацца. Дзесьці працэсы дагэтуль перабудоўваюцца.

— Былая супрацоўніца "Байсола" Аляксандра Зверава апублікавала некалькі крытычных пастоў аб працы фонду мяжы 2022 года і асабіста Андрэя Стрыжака. У іх яна абвінавачвае яго ў аўтарытарных замашках, непацверджаных выпадках харассмента з супрацоўніцамі, непразрыстай выплаце заробкаў. Што з таго, што яна кажа, праўда?

— Напэўна тут ёсць нешта нявырашанае, што было, калі яна працавала ў "Байсол". Але працэсы з тых часоў памяняліся цалкам, гэта таксама важна разумець. Яна можа "накінуць" цяпер што-небудзь, што ўжо будзе неактуальна.    

Тут важна яшчэ разумець, яна піша гэта ўсё пра "Байсол" ці пра Андрэя? Ці не звязаны тут рэальныя факты з прадузятасцю і эмоцыямі? У мяне няма адказу на гэтае пытанне.

Саша таксама піша пра кейсы дамаганняў, якія ёй вядомыя, але яны не ў паблік цяпер. Гэтыя гісторыі можна дасылаць нам на пошту ці прапаноўваць медыя, мы іх разгледзім у рамках унутранага разбору. Гэта сапраўды важна зрабіць, бо гэта можа паўплываць на выніковыя рашэнні.

— Растлумачце, чым адрозніваецца ўзровень прыняцця рашэння бордам і дырэктаратам? У чым розніца?

— Я не магу пракаментаваць у чым розніца, таму што ў борда таго складу і таго статута арганізацыі, таго размеркавання паўнамоцтваў былі свае функцыі і абавязкі. Я не ўпэўненая, што тады дырэктарат існаваў у тым выглядзе, у якім ён цяпер існуе. Я тады не працавала ў фондзе, і мне цяжка адсылацца да тых часоў.  

Але борд і дырэктарат у гэтым сэнсе зусім розныя органы. Цяпер у нас борда не існуе як часткі арганізацыйнай структуры. Калі б у нас цяпер быў борд, магчыма ён выконваў бы назіральныя функцыі, але яго няма. 

Дырэктарат працуе штодня — ён не збіраецца, каб вырашыць пытанне і разыходзіцца. Гэта частка структуры арганізацыі, якая штодня працуе з арганізацыйнымі пытаннямі ў рамках кампетэнцый яго прадстаўнікоў.

Калі чалавек сыходзіць, напрыклад звальняецца з фонду, на яго месца можа быць запрошаны працаваць хтосьці іншы на конкурснай аснове, гэта значыць, адкрываецца вакансія (публічна ці закрыта). Гэта структура, якая адначасова і працуе, і прымае рашэнні па працы арганізацыі.  

Мы працуем з мноствам міжнародных арганізацый, праходзім розныя аўдыты. Пакуль што з нагоды празрыстасці ў прыняцці рашэнняў і па прынцыпах нашай працы прэтэнзій да нас не было і заўваг ад партнёраў не паступала.

— Як праходзіла абмеркаванне дырэктаратам пасля публікацыі матэрыялу аб паводзінах Андрэя Стрыжака?

— Як толькі гэтая сітуацыя [Публікацыя матэрыялу Еўрарадыё аб непрыстойных паводзінах кіраўніка фонду. — заўв.] адбылася, мы пачалі яе абмеркаванне. Было прынята рашэнне, якое было аформлена ў публічную заяву фонду.

— Мы заўважылі, што дакумент па антыхарасменце з'явіўся на сайце "Байсола" ўжо пасля пачатку публічнага абмеркавання. Ён існаваў у вас раней?

— Гэты дакумент існуе з мінулага года, восенню мы пачалі яго распрацоўку. Да гэтага моманту ён у нас быў для ўнутранага карыстання. І згодна гэта з тым, у першую чаргу што ён апісвае ўзаемаадносіны з нашымі дабраатрымальнікамі і тое, што можна аднесці да дыскрымінацыі ў гэтых працэсах. Але ў сітуацыі, якая склалася, мы вырашылі апублічыць дакумент антыдыскрымінацыйнай палітыкі. Да таго ж, сама заява фонду павінна была спасылацца на гэты дакумент, які ўжо не мог быць не публічным.  

Першапачаткова, як толькі дакумент зацвердзілі, мы вырашылі не рабіць яго публічным і высылалі яго па запыце, калі была неабходнасць у каго-небудзь з нашых партнёраў з ім азнаёміцца.