Як і чаму Сяргей Ціханоўскі маніпулюе лідаркай дэмсіл Беларусі?

26/09/2025 - 14:05

Сустрэча Святланы і Сяргея Ціханоўскіх пасля пяці гадоў зняволення

Сустрэча Святланы і Сяргея Ціханоўскіх пасля пяці гадоў зняволення / @Tsihanouskaya/X

— Я сапраўды хацеў паўтары гадзіны пабыць разам з беларусамі і Святланай. Пра інтэрв'ю на CNN мяне паставілі ў вядомасць за 20 хвілін да стрыму, — кажа Сяргей Ціханоўскі, спрабуючы растлумачыць свае грубыя паводзіны падчас сустрэчы з беларусамі ў Нью-Ёрку. Тады блогер і былы палітвязень фактычна вымусіў жонку адмовіцца ад размовы з журналістамі.

На відэа, знятым на гэтай сустрэчы, відаць, як лідарка дэмсіл Беларусі Святлана Ціханоўская спачатку спрабуе растлумачыць Сяргею, чаму інтэрв'ю з'яўляецца важным, але ў выніку — пад напорам маніпуляцый — здаецца і просіць калег яго адмяніць.

— Сяргей Ціханоўскі не з'яўляецца супрацоўнікам офіса і дзейнічае самастойна, але мы будзем працаваць над паляпшэннем каардынацыі, — каментуюць Еўрарадыё тое, што адбылося ў ЗША ў офісе Святланы Ціханоўскай. — Падчас Генеральнай Асамблеі расклад заўсёды разлічаны па хвілінах, таму што праграма вельмі насычаная. Гэта быў адзіны эфір-прайм-тайм з 18:00 да 19:00, прамая трансляцыя з будынка ААН напярэдадні выступу Дональда Трампа на наступны дзень. Гэтую трансляцыю глядзяць дзясяткі мільёнаў чалавек па ўсім свеце, і Святлану запрасілі падвесці вынікі дня — унікальная магчымасць. Не атрымалася.

— Навошта трэба было арганізоўваць сустрэчу, калі эфір быў запланаваны? Падчас стрыму Сяргей кажа, што некаторыя беларусы прыехалі на яе з іншых гарадоў.

— Студыя знаходзіцца ўсяго ў некалькіх хвілінах ад месца сустрэчы з беларускай дыяспарай. Быў план-схадзіць на інтэрв'ю і вярнуцца, таму што сам live са Святланай павінен быў доўжыцца да сямі хвілін.

У Офісе дадаюць, што ўсяго за тыдзень у Нью-Ёрку прайшло ажно тры сустрэчы з прадстаўнікамі беларускай дыяспары.

Патрыярхальныя замашкі або ПТСР?

Апраўдваючыся пасля непрыемнай гісторыі ў ЗША, Сяргей Ціханоўскі скажа, што яго спрабуюць выкарыстоўваць, а меркаваннем не цікавяцца, і дадасць, што сам занадта часта разыходзіцца ў меркаваннях з асяроддзем Святланы — і гэта праблема.

— Той факт, што я не дасыпаю, хвалююся і ўзвінчаны, не апраўдвае маіх манер ва ўчорашняй сітуацыі на плошчы ў Нью-Ёрку, — кажа Ціханоўскі. З ягоных слоў, ён аддае сабе справаздачу, што павінен паводзіць сябе з мінімальнымі выдаткамі “для нашай агульнай справы".

— У гэтай сітуацыі шкада ўсіх. Больш за ўсё шкада Святлану, якой і так нялёгка, улічваючы колькасць задач, — рэагуе на гэтую гісторыю гендэрная даследчыца і социологиня Алена Агарэлышава. - Нездарма кажуць, што самая галоўная апора-гэта родныя. І ты, быццам бы ад блізкага чалавека чакаеш падтрымкі, а не вось гэта ўсё.

Как и почему Сергей Тихановский манипулирует лидеркой демсил Беларуси?

Алена Агарэлышава / асабісты архіў

З мінулых інтэрв'ю мы памятаем, што ў сям'і Ціханоўскіх была такая класічная расстаноўка сіл у адносінах. Калі ў нас ёсць мужчына, які і галава сям'і, і публічны лідар, і грамадзянскі актывіст. І жанчына, якая яго ва ўсім падтрымлівае, і пры гэтым яе задача — гэта сямейны ачаг.

Пакуль што часцей за ўсё нашы сем'і будуюцца менавіта па такім сцэнары, і кагосьці гэта задавальняе. Мы не ведаем пра тое, ці хацеў хтосьці з членаў сям'і Ціханоўскіх памяняць расстаноўку сіл у адносінах да 2020 года.

І цяпер мы бачым, што Сяргей у гэтым сэнсе застаўся такім жа, хоць, магчыма, ёсць нейкая амбівалентнасць. Складана не прызнаваць увесь уклад Святланы ў дэмакратычныя перамены. Складана не ганарыцца Святланай як палітычнай лідаркай, у тым ліку — нацыянальнай лідаркай. Але прызнаваць гэта і ўсведамляць, неяк карэктуючы свае паводзіны ў сувязі са зменамі — гэта крыху розныя рэчы.

З іншага боку, у нейкай меры шкада і Сяргея, таму што ёсць адчуванне, як быццам ён яшчэ вельмі цяжка адаптуецца ў гэтым зменлівым свеце. Пасля яго вызвалення прайшло не так шмат часу. Магчыма, ён і разумее, што тут усё памянялася, але часам яго як быццам клінаў — не, вось будзем гуляць па маіх правілах, таму што мае правілы вось такія. Але не заўсёды твае правілы — самыя правільныя.

Гісторыя, якая здарылася падчас сустрэчы з беларусамі ў ЗША, нагадвае сітуацыю, калі ў гасцях капрызіць маленькае дзіця. Ніхто не ведае, як купіраваць яго эмоцыі, таму што зусім незразумела, што будзе адбывацца далей, калі ісці на нейкую адкрытую канфрантацыю. Я счытала гэта так.

Сёння вельмі важна разумець, што Святлана — прадстаўніца дэмсіл Беларусі. Калі кагосьці і будуць запрашаць на нейкія інтэрв'ю і сустрэчы, дзе можна расказаць пра наш парадак дня, то гэта Ціханоўская. І пакуль у Беларусі не пройдуць дэмакратычныя выбары, абстаноўка не зменіцца. А калі будуць канфлікты ўнутры дэмсілаў, то яна не зменіцца ніколі. Таму на сёння правілы такія: альбо ўсе гуляюць у адной камандзе і падтрымліваюць Святлану, альбо гэтая ўся гісторыя з беларускімі дэмсіламі рассыпаецца. У сітуацыі, калі ў беларускага парадку дня і так невялікі прыярытэт у свеце, уступаць у канкурэнцыю за публічнасць дзіўна. Тым больш з такім жа экспертным меркаваннем, як у людзей, якія працуюць у офісе пяць гадоў.

Як я ўжо сказала, зразумела што цяжка працаваць у такім тэмпе, калі вельмі шмат інфармацыі, нейкіх трыгераў і ўнутраных канфліктаў і незадаволенасцяў. Але нешта вельмі важна прагаворваць і вырашаць за зачыненымі дзвярыма, каб потым мы не разбіралі падобныя публічныя кейсы, так як у многіх ёсць камеры.

Я спадзяюся, што каманда офіса зробіць высновы і будзе брыфаваць Сяргея перад публічнымі паездкамі і івэнтамі і расстаўляць прыярытэты аб тым, што магчыма, а што немагчыма. Таксама, улічваючы, што гэты перыяд складаны і для Святланы, і для Сяргея, тут мог бы нешта параіць сямейны псіхолаг.

— Але тут, калі мы гаворым пра нейкі інструктаж, зноў жа ўзнікае пытанне, хто сёння Ціханоўскі — актывіст і блогер ці першы джэнтльмен Беларусі, як ён сам сябе аднойчы назваў?

— Як мне здаецца, людзям вельмі складана вылучыць нейкую адну ідэнтычнасць. Так не бывае, што вось сёння я жыву жанчынай, а заўтра — менеджаркай трэцяга звяна. Мы — гэта ўсе разам.

Мы ведаем Сяргея Ціханоўскага як блогера і актывіста, які прывык задаваць вострыя пытанні, пачынаючы сваю кар'еру ў "Краіне для жыцця". Але, напэўна, калі б вы задалі сваё пытанне Сяргею, ён таксама б адназначна не адказаў.

Нават на сустрэчы ў ЗША мы бачым, што ён з аднаго боку паводзіць сябе як блогер і грамадзянскі актывіст, але ў тую ж секунду з'яўляецца мужам Святланы. Ён кажа, што яго запрашалі на інтэрв'ю на CNN разам з ёй, хоць мы і не ведаем запрашалі ці яго на самай справе.

Я думаю, што калі б Святлана пайшла на інтэрв'ю адна, ніхто б не пакрыўдзіўся, але калі б Сяргей прыйшоў адзін без яе, то вельмі можа быць, што інтэрв'ю б не адбылося.

Мы бачым, што яны ўдваіх прыехалі ў Штаты на сустрэчу і праводзяць яе. Незразумела, чаму Святлана не праводзіць гэтую сустрэчу, напрыклад з Франакам Вячоркам, які працуе ў офісе. Таму што Сяргей Ціханоўскі — яе муж?..

Увогуле, менавіта як муж Сяргей Ціханоўскі і вядомы ў заходніх медыя, таму што кар'ера Святланы Ціханоўскай як публічнай лідэркі складвалася практычна з першага дня ў Беларусі і працягвае складвацца ўжо ў экзайле.

За мяжой хтосьці можа ведаць Сяргея Ціханоўскага як рэгіянальнага блогера, палітвязня, чалавека, які вылучаў сваю кандыдатуру на прэзідэнцкія выбары, але перш за ўсё яго ведаюць — менавіта як мужа Святланы Ціханоўскай.

І я выкажу здагадку, што яму не заўсёды лёгка даецца такая роля. І тут узнікае пытанне: тое, што адбылося ў ЗША, — адзінкавы выпадак, альбо нам чакаць падобных гісторый на камеры пастаянна далей? Альбо гэта наогул тое, што цяпер у іх адбываецца за зачыненымі дзвярыма ўвесь час — размеркаванне адказнасці, улады, у тым ліку ўлады прымаць пастановы хаця б на нейкім узроўні?

Гэта, відавочна, слон, які ёсць у пакоі, і пытанне: ці плануе хтосьці гэтага слана заўважаць па розных прычынах або прасцей адвезці гэтаму слану ў пакоі ганаровае месца? Такое пачуццё, што цяпер у офісе няма рэсурсаў нешта рабіць з гэтай сітуацыяй. Прасцей спадзявацца, што яна альбо сама рассмокчацца, альбо проста не чапаць, каб не пагаршаць.

Яшчэ нядаўна Сяргей Ціханоўскі публічна казаў, што таксама можа гатаваць, і так — што ён — першы джэнтльмен Беларусі. Гэта было нечакана. Пакуль ёсць адчуванне, што ён як быццам бы яшчэ не вельмі гатовы да ролі першага джэнтльмена Беларусі ці не вельмі разумее, што яна за сабой нясе — як мінімум, у пабліку, калі ты падтрымліваеш чалавека, які адыгрывае вядучую ролю па розных прычынах. Па сваім жаданні ці не, але так склалася сітуацыя.

І ў гэтай сітуацыі твая галоўная роля-гэта перш за ўсё падтрымка, а потым ужо ўласная personality. І гэта нялёгка. Тым больш, што як і Святлана не выбірала сваю ролю, так і Сяргей не выбіраў сваю ролю. Цяпер гэтая роля абрала яго.

І, магчыма, пройдзе нейкі перыяд адаптацыі, пакуль ён з ёй звыкнецца. Ці яны ўсё разбяруцца, як цяпер гэтыя фігуркі расстаўляюцца на полі. Пакуль гэтага не адбываецца. Вельмі шмат куды ўмешваюцца эмоцыі, нейкія чалавечыя пачуцці, а тут яшчэ і рэвалюцыя, і крызісы. Неяк яны ўсё гэта вывозяць і, магчыма, робяць лепшае з таго, што яны могуць рабіць.