Фінансавая стабільнасць няважная? Эксперт пра прызначэнне Галоўчанкі ў Нацбанк

10/03/2025 - 18:45

Чарга па валюту / telegraf.news

— Улічваючы тое, што сам Лукашэнка прагназаваў у Беларусі няпросты і нават цяжкі 2025 год, мяняць Паўла Калаўра, відаць, не варта было, — кажа эканамічны аглядальнік Андрэй Махоўскі, каментуючы прызначэнне Рамана Галоўчанкі на пасаду кіраўніка Нацыянальнага банка. Рашэнне Лукашэнкі прызначыць на месца прэм'ер-міністра Аляксандра Турчына ў інтэрв'ю Еўрарадыё эксперт называе прадказальным.

— Я ўсё ж чакаў, што калі і будуць мяняць кіраўніка Нацбанка (хоць я спадзяваўся, што гэтага не здарыцца, улічваючы нашу няпростую сітуацыю), то новым кіраўніком можа стаць Васіль Мацюшэўскі [былы віцэ-прэм'ер] альбо Аляксандр Ягораў, які ўзначальваў Банк развіцця Беларусі.

— Чаму, на вашу думку, Галоўчанка не падыходзіць на пасаду кіраўніка Нацбанка?

— Калі добра падумаць і паслухаць тое, што раней казаў Лукашэнка, то ён вельмі падыходзіць. Я б звярнуў увагу на нядаўні выступ Лукашэнкі, калі той заявіў, што хопіць Нацбанку займацца незалежнасцю і што незалежнасць рэгулятара — гэта кепска. Маўляў, Нацбанк мусіць быць бліжэйшы да зямлі і займацца эканомікай, а не ўсякімі манетарнымі "глупствамі".

Гаворачы пра гэта, Лукашэнка падкрэсліў, што ўрад і Нацбанк павінны працаваць як адзіны кулак.

Таму ў парадыгме новых задач Нацбанка і Новага ўяўлення пра Нацбанк Галоўчанка вельмі нават падыходзіць. Ён не вельмі падыходзіць з пункту гледжання нармальнага функцыянавання Нацбанка — таго, якім мусіць быць цэнтральны банк краіны.

Бо цэнтральны банк краіны — гэта ўсё ж незалежны орган, які адказвае за фінансавую стабільнасць. Ён мусіць адказваць за тое, каб у пагоні за эканамічным ростам урад не сапсаваў фінансавую стабільнасць у краіне.

Але паколькі фінансавая стабільнасць, мабыць, перастае быць прыярытэтнай для ўрада, Галоўчанка на гэтую пасаду цалкам падыходзіць.

Финансовая стабильность не важна? Эксперт о назначении Головченко в Нацбанк

Аляксандр Турчын і Раман Галоўчанка / калаж Еўрарадыё

— А што наконт Турчына, які заявіў, што ніякай буйной карэкцыі эканамічнага курсу не будзе? Чаго чакаць ад яго?

— Мяркуючы з таго, што мы ведаем пра Турчына, ніякіх буйных карэкцый не будзе ў прынцыпе. Магчыма, ён добры чалавек, я не ведаю. Але Турчын — гэта даволі слабая фігура, якой ён быў заўсёды. Ён даволі нерашучы. Ён не будзе спрачацца, не будзе нічога мяняць.

І вось тут я б таксама звярнуў увагу на нядаўні выступ Лукашэнкі, калі ён прызначаў віцэ-прэм'ераў. Тады ён сказаў, што прэм'ер-міністр мусіць быць старшынёй урада, што кіраваць усім павінныя віцэ-прэм'еры ў сваіх сферах дзейнасці. А прэм'ер-міністр не мусіць імі кіраваць. Ён мусіць проста старшыняваць на паседжаннях урада.

Таму Турчын абсалютна падыходзіць на гэтую ролю. Ён будзе старшыняваць, не будзе рабіць нічога лішняга. У гэтым сэнсе ён цалкам прыдатны кандыдат.

Як я разумею, у Лукашэнкі ёсць глабальная ідэя: застацца кіраваць краінай, але пры гэтым не займацца паўсядзённымі "глупствамі". Яму гэта сумна, нецікава, і, напэўна, здароўе ўжо не дазваляе.

З іншага боку, перакласці паўсядзённае кіраванне краінай на кагосьці аднаго ён, відаць, баіцца — а раптам гэты чалавек забярэ сабе занадта шмат паўнамоцтваў?

Таму я бачу ў гэтым ідэю стварэння калектыўнага кіраўніцтва. Гэта нешта ў духу Палітбюро часоў вельмі позняга Брэжнева.

— А магло быць такое, што Лукашэнка нікога б не памяняў, ці гэтыя змены былі неабходнымі?

— Насамрэч, калі разважліва, Калаўра варта было б пакінуць на месцы, каб ён працягваў кіраваць. Калаўр — гэта такі гарант беларускай фінансавай стабільнасці. Людзі глядзяць на яго. Ён дзесяць гадоў забяспечваў фінансавую стабільнасць у краіне, таму трэба было пакінуць яго, каб ён і далей прыглядаў за беларускім рублём і інфляцыяй.

Проста, відаць, Калаўр ужо і сам не хацеў гэтым усім займацца, улічваючы тое, колькі паўнамоцтваў у яго забралі.

Што да Галоўчанкі, я думаю, што ён ужо занадта доўга кіраваў урадам. І зноў жа, Лукашэнка мог асцерагацца, што Галоўчанка мае занадта вялікі ўплыў і можа забраць сабе занадта вялікую ўладу.

Таму і трэба было прызначыць больш слабую фігуру на пасаду прэм'ер-міністра.

— Чым пагражаюць новыя прызначэнні беларускай эканоміцы?

— Калі казаць пра эканоміку, Лукашэнка нездарма абяцаў цяжкія часы. Гэта было яго галоўным перадвыбарным абяцаннем. Пры цяперашняй сітуацыі, калі не будзе ніякіх нечаканых змен, стан эканомікі пагоршыцца.

Па-першае, падае попыт на галоўным для Беларусі расійскім рынку. Мы бачым гэта па выніках гандлю ў студзені — беларускі экспарт нават не асеў, ён ужо ўпаў.

Па-другое, сітуацыя на валютным рынку. Разрыў паміж попытам і прапановай павялічваецца, то-бок попыт на валюту вышэйшы, чым прапанова.

Карацей, цяпер мы назіраем мноства фактараў, якія будуць дзейнічаць супраць беларускай эканомікі, калі не адбудзецца нічога добрага.

Напрыклад, калі не скасуюць тыя ж санкцыі, мы будзем назіраць за пагаршэннем эканамічнага стану. Якім яно акажацца, павольным ці паступовым, — будзе залежаць ад рашэнняў урада.

Ранейшае кіраўніцтва Нацбанка ўсё ж падтрымлівала фінансавую стабільнасць. Хай гэта адбывалася не прамымі мерамі, усё ж яно падтрымлівала настолькі жорсткую грашовую палітыку, наколькі было магчыма.

Я не ўпэўнены, што наш былы прэм'ер-міністр у прынцыпе разумее неабходнасць падтрымання жорсткай грашовай палітыкі.