Беларусь ХХІ: нас яднае дваровае братэрства/сястрынства. Піша Севярын Квяткоўскі

07/10/2025 - 09:36

Івэнт у Асмолаўцы ў 2020 / Zerkalo

Я ўсведамляю, што гады вымушаных блуканняў за мяжой змянілі мяне, і што мае паплечнікі і адзінадумцы ў Беларусі таксама змяніліся, жывучы ў рэжыме акупацыі. Але я дакладна ўяўляю ў якой сітуацыі суайчыннікі з адрозным жыццёвым досведам зноў адчуюць эмацыйнае адзінства – гэта будуць дваровыя чаяванні.

Піша Севярын Квяткоўскі, пісьменнік, кіраўнік фонду "Belarus 2020".

Вонкавымі прыкметамі таго, што "наша ўзяла", што ўсе высілкі і ахвяры не былі марнымі, стануць колеры, гукі, пахі і вібрацыі радасці па ўсёй краіне. Спачатку дзясяткі, потым сотні, а пасля і тысячы дваровых імпрэз. Зноў. Як у 2020-м.

А што тады было? Была нават канкурэнцыя, хто зробіць больш відовішчнае дваровае шоў. Памятаю, як я перажываў, што мая Маякоўка не трапляе ні на мапы супрацьстаяння, хоць у нас і перакрывалі рух і рабілі ланцугі, ні на мапы дваравых актыўнасцяў, якіх толькі па Менску былі тысячы.

На некалькі месяцаў сталіца ператварылася ў велізарны мурашнік радасных людзей, якія знаёміліся і дзяліліся новаадкрытым цудам – адчуваннем, што можна жыць без "вертыкалі ўлады".

У медыі траплялі найперш вялікія Маршы ды іншыя яркія карцінкі Беларускай рэвалюцыі – рэвалюцыі свядомасці. Для замежнага гледача без тлумачэння, што кожны ўдзельнік мог быць забіты ці скалечаны на вуліцы альбо ў засценках, усё выглядала як звычайны пратэст-карнавал.

Але сама сутнасць Рэвалюцыі Свядомасці беларусаў не трапляла ў журналісцкія рэпартажы: яднаючыся спачатку праз тэлеграм-чаты, а пасля жыўцом у дварах, мільёны беларусаў змянялі структуру свайго мыслення. Утваралася грамадзянская супольнасць. Колькі не кажы "быць свабодным", галоўнае адзін раз адчуць. Беларусы адчулі шматкроць.

Гаворка пра дзясяткі тысяч адначасовых удзельнікаў дваравых імпрэз і больш за мільён агулам удзельнікаў усіх акцый за перыяд з верасня 2020-га да вясны 2021 года.

У дварах падчас чаяванняў былі паляванне на мірных людзей, выкраданні, збіццё. І забойства – Рамана Бандарэнкі. Былі сутычкі: людзі адбівалі сваіх.

Яднанне на глебе і радасці і абурэння.

"Мы дваровымі супольнасцямі дагэтуль сябруем", – сказаў мне прыяцель, які жыве ў адным з менскіх мікрараёнаў.

Я спрабую ў гэтым тэксце некалькімі абзацамі апісаць тэктанічны зрух – маштабную цывілізацыйную змену ў грамадстве.

Галоўнае, што большасць носьбітаў атрыманага ў 2020 годзе калектыўнага досведу застаюцца ў Беларусі.

Такую інфармацыю трэба не толькі нагадваць беларусам для падтрымання духу, але і актыўна пашыраць і ўкараняць у калектыўную свядомасць за мяжой.

Бо сёння беларусы як супольнасць – гэта фарпост еўрапейскай цывілізацыі на ўсходзе, які дадае ў паняцце "еўрапейскасць" свае ўнікальныя ноткі.

У кантэксце магчымай вайны Расеі супраць краін Еўразвязу пытанне "што там беларусы?" мусіць гучаць як "а хто яны – беларусы?".

А што да розніцы паміж вымушанымі эмігрантамі і беларусамі пад акупацыяй: калі стане магчымым вяртанне на Радзіму, у дварах зноў накрыюць сталы, зайграе музыка, і мы – беларусы – як у 2020-м, будзем адным цэлым.

Каб сачыць за галоўнымі навінамі, падпішыцеся на канал Еўрарадыё ў Telegram.

Мы штодня публікуем відэа пра жыццё ў Беларусі на Youtube-канале. Падпісацца можна тут.