Як арганізуецца кантрабанда цыгарэт у Літву — расследаванне

Сёлета літоўскія мытнікі і памежнікі канфіскавалі больш за шэсць мільёнаў пачкаў цыгарэт з беларускімі акцызнымі маркамі. Гэта амаль удвая больш, чым за ўвесь папярэдні год. "Бюро" сумесна з LRT расследавала, як працуе бізнэс, пабудаваны на кантрабандзе беларускіх цыгарэт.

Сёлета літоўскія памежнікі перахапілі каля 550 метэазондаў і 50 дронаў, кантрабандна ўвезеных з Беларусі. Канфіскавана больш за 890 000 пачкаў цыгарэт. Аднак перахопленыя былі не ўсе аэрастаты і дроны, а толькі каля траціны.

Паветраныя кантрабандысты, мяркуючы па афіцыйных паведамленнях, дзейнічаюць у прыгранічных раёнах: Воранаўскім, Астравецкім, Гродзенскім. Яны звычайна перасоўваюцца ўздоўж мяжы на аўтамабілях. У машынах устаноўленыя газавыя балоны для напаўнення геліем метэаралагічных шароў. Уначы ў бок Літвы запускаюцца надзьмутыя шары з цыгарэтамі. Адзін такі шар можа перавезці тры скрынкі цыгарэт, або 1500 пачкаў.

Метэазонд можа ляцець на дзясяткі кіламетраў ад месца запуску. Траекторыя руху моцна залежыць ад ветру. Для адсочвання перамяшчэння зондаў кантрабандысты выкарыстоўваюць GPS-трэкеры і актываваныя прадаплочаныя SIM-карты. Палова з іх, паводле звестак LRT, належыць Літоўскім аператарам, астатнія — польскім і латвійскім. Трэкер перадае каардынаты па мабільнай сувязі.

Усяго сёлета літоўскія памежнікі затрымалі больш за 100 чалавек, якія падазраюцца ў кантрабандзе. Некаторыя з затрыманых былі прысуджаныя да турэмнага зняволення, іншыя – да буйных штрафаў.

"Што тычыцца беларускага боку, то мы можам толькі сказаць, што ў памежнай зоне з гэтага боку ніхто не можа ажыццяўляць падобныя дзеянні без дазволу памежнікаў і іншых структур. За гэта будуць затрыманыя і заключаны ў турму", — заявіў намеснік кіраўніка ГУР Літвы Антанас Мантвідас.

Беларусь вырабляе каля 34 млрд цыгарэт (1,7 млрд пачкаў) у год. Крыху больш за палову з іх рэалізуецца на ўнутраным рынку і на экспарт. Астатняя частка нелегальна вывозіцца за мяжу — у Расію і краіны ЕС.

Паводле ацэнак кансалтынгавай кампаніі KPMG, у 2024 годзе з Беларусі ў Польшчу было нелегальна вывезена 730 мільёнаў цыгарэт, у Літву — 440 мільёнаў, а ў Латвію — 180 мільёнаў. Асноўная прычына кантрабанды-вялікая розніца ў коштах на цыгарэты. У сярэднім летась сярэдні кошт пачкі ў Беларусі складаў 0,72 еўра, а ў Літве — 4,46 Еўра.

"У Беларусі такая партыя цыгарэт [на метэаралагічным зондзе] каштуе да некалькіх соцень еўра, а ў нас яна абыдзецца больш за тысячу. Сам балон — гэта невялікі кошт", — сказаў намеснік начальніка Службы аховы дзяржаўнай мяжы Літвы Антанас Мантвідас.

Літоўская мытня не выключае, што беларускі рэжым можа быць датычны да нелегальных паставак тытунёвых вырабаў у ЕЗ.

"Мяркуючы па маштабах кантрабанды і складанасці метадаў яе ўтойвання (часам для гэтага выкарыстоўваецца нават завадское абсталяванне) або проста па ступені памяркоўнасці да супрацьпраўнай дзейнасці, цяжка адмаўляць наяўнасць такіх сувязяў", — распавёў Бюро галоўны спецыяліст крымінальнай службы літоўскай мытні Гедымінас Кулікаўскас.