Беларускі турбізнес пра закрытую мяжу: ці вернуць грошы турыстам

10/09/2025 - 12:25

Кракаў, Польшча / unsplash

Пасля таго як Польшча абвясціла аб поўным закрыцці мяжы з Беларуссю, у памежных чатах пачалі шукаць тых, каму горш.

Тут ёсць з каго выбраць: беларусаў, якія прама зараз едуць на аўто па Еўропе, чакае складаная лагістыка вяртання дадому. А тых, хто планаваў паехаць на адпачынак восенню, наогул незразумела, што чакае.

Мы папрасілі блогера і ў мінулым уладальніка турбізнесу ў Беларусі Аляксандра Лібера распавесці, як сфера перажыла ўчорашні дзень. І чаго тураператары, турагенцтвы і іх кліенты чакаюць ад заўтрашняга.

"У такія кароткія тэрміны памяняць праграму практычна немагчыма"

— Якія прама цяпер настроі ў турагенцтваў і аператараў?

— Паколькі ўсе і так жывуць і працуюць у стане перманентнага напружання, навіна пра мяжу не выклікала панікі. У Беларусі не так шмат аўтобусных аператараў, якія, па-першае, наогул возяць туры ў Еўропу, а па–другое, маюць запланаваныя выезды-ўезды з 12 па 16 верасня.

Паніка больш прыкметная сярод тых, хто планаваў паездкі ў гэтыя даты на машыне і сярод тых, хто падаецца на візы.

Ніякіх антыкрызісных планаў у агенцтваў і аператараў няма, прынамсі ў тых, з кім я падтрымліваю кантакты — і выбарка гэтая цалкам рэлевантная.

— Дапусцім, чалавек ужо купіў тур і павінен быў ехаць на адпачынак у Еўропу на наступным тыдні. Як павядзе сябе агенцтва? Ці памяняе даты туру або накіруе аўтобус у аб'езд Польшчы? Ці ўвогуле прапануе адпачыць у Расіі?

— У такія кароткія тэрміны памяняць праграму практычна немагчыма. Літва не прапускае турыстычныя аўтобусы, у Латвіі неабходна запаўняць паведамляльныя анкеты за 48 гадзін, плюс маршрут праз Латвію цягне адчувальныя лагістычныя і часовыя выдаткі. У кантэксце аўтобусных арганізаваных тураў сітуацыя выглядае безальтэрнатыўнай.

Гаворка не толькі пра межы: цяжка ўявіць адэкватную альтэрнатыву паездцы ў Еўропу. Людзі з візамі, якія яны афармлялі месяцамі, у Расію ехаць не хочуць. Прасцей адмяніць або перанесці тур.

— З'ездзіць на аўтобусе ў Еўропу было адным з рабочых спосабаў атрымаць шэнгенскую візу. А што рабіць цяпер?

— Квоты пад такія візы для аператараў вылучаліся заўсёды невялікія (адносна ўсяго аб'ёму віз) і ў прынцыпе пастаянна скарачаліся. Асноўныя краіны, якія былі ў топе ў аператараў — Італія, Венгрыя і Францыя. Цяжка ўявіць, як можа выглядаць маршрут у гэтыя краіны, калі польская мяжа будзе закрытая. Думаю, што канцэпт такіх віз і такіх тураў ва ўжо агляднай будучыні можа моцна памяняцца.

"Асноўная частка кошту тура аплачваецца пасля перасячэння мяжы"

— Тады які цяпер аптымальны план для тых, хто планаваў турпаездку на верасень-кастрычнік? Проста нервавацца ці яшчэ можна нешта зрабіць?

— Адказваючы на гэтае пытанне ўчора, я б не завышаў градус напружання. Цяпер, пасля ўварвання расейскіх дронаў у паветраную прастору Польшчы, напружанне сярод трэвел-кам'юніці значна ўзрасло. Многія разумеюць, што эскалацыя можа закрыць мяжу на больш доўгі час і прынесці іншыя наступствы. У гэтай сітуацыі слова "план" гучыць недарэчна: большасць занялі чакальную пазіцыю.

— А грошы за тур хаця б вернуць?

— Традыцыйна еўрапейскія туры прадугледжваюць аплату толькі невялікай сумы — турыстычнай паслугі — на рахунак тураператара або турагенцтва. Асноўная частка (да 90% ад агульнага кошту) аплачваецца ўжо пасля перасячэння мяжы. Таму фінансавыя рызыкі для турыстаў мінімальныя.

Турыстычную паслугу агенцтва, як правіла, вяртаюць — ніхто не хоча ахвяраваць рэпутацыяй. Адзінкавыя адмовы бываюць, але гэта хутчэй выключэнне.

Не думаю, што страты для агенцтваў будуць адчувальныя. У сувязі са складанасцю атрымання віз пад арганізаваныя туры многія аператары месяц за месяцам здымалі іх з праграм, скарачалі і колькасць груп, і частату выездаў.