Мільярд ад поўдня. Ці зможа Беларусь нарасціць экспарт з Афрыкай

Беларускі ўрад плануе нарасціць тавараабарот з краінамі Афрыкі да 1 мільярда долараў у найбліжэйшыя чатыры гады — да 2030-га. Пра гэта сведчыць ліст Міністэрства замежных спраў, накіраваны беларускім прадстаўніцтвам у Афрыцы. Копію дакумента нашай рэдакцыі перадала ініцыятыва BelPol.

Еўрарадыё прааналізавала змест ліста і пагутарыла з эканамічным аналітыкам Андрэем Махоўскім пра тое, наколькі рэалістычнымі выглядаюць планы ўладаў на “афрыканскі паварот” беларускай эканомікі.

Разавыя здзелкі замест сістэмнага гандлю

На думку эксперта, дасягнуць мільярда долараў у гандлі з Афрыкай тэарэтычна магчыма. Але гаворка ідзе, хутчэй, пра разавыя кантракты, а не пра стабільнае эканамічнае партнёрства.

“Беларускі гандаль з Афрыкай — гэта ў асноўным разавыя здзелкі. У нейкі год сапраўды можна прадаць тавараў нават на мільярд долараў, але гэта не сістэмны працэс”, — адзначае Махоўскі.

Паводле яго слоў, рэкордныя паказчыкі, якія ўжо здараліся (напрыклад, больш за 500 млн долараў за год), былі вынікам адной-дзвюх буйных здзелак, якія рыхтаваліся гадамі.

“Гэта не значыць, што такі ўзровень тавараабароту можна падтрымліваць пастаянна”, — падкрэслівае эксперт.

2% ад агульнага гандлю — і тое ў ідэале

Калі разглядаць афрыканскі напрамак у агульным кантэксце беларускага знешняга гандлю, яго значэнне застаецца вельмі абмежаваным.

“За мінулы год увесь беларускі гандаль склаў каля 50 мільярдаў долараў. Адзін мільярд з Афрыкай — гэта ўсяго 2%. Зараз гэта нават менш за 1%”, — тлумачыць Махоўскі.

Для параўнання: экспарт Беларусі ў адну толькі Літву складае сотні мільёнаў долараў.

“А тут — увесь кантынент Афрыкі. Гэта непараўнальныя велічыні”, — кажа аналітык.

Сітуацыю ўскладняюць праблемы з лагістыкай, абмежаванае кола партнёраў і адсутнасць канкурэнтаздольных прапаноў.

“Беларускія тэхналогіі” супраць кітайскага арыгінала

Беларускія ўлады рэгулярна заяўляюць пра “ўнікальныя тэхналогіі”, якія нібыта могуць зацікавіць Афрыку. Але, як лічыць эксперт, гэтае сцверджанне не вытрымлівае крытыкі.

“Беларускія ўнікальныя тэхналогіі — гэта лега, сабранае з кітайскіх дэталяў. Навошта купляць падробку, калі можна ўзяць арыгінал з Кітая — з лепшымі крэдытамі, абслугоўваннем і ўмовамі?” — кажа Махоўскі.

Беларусь спрабуе прадаваць у Афрыку трактары, тэхніку і іншыя тавары, але часта гэта адбываецца праз краіны з аўтарытарнымі рэжымамі і сумнеўнымі схемамі.

“З Кеніяй, напрыклад, вялікую здзелку спрабавалі падпісаць некалькі гадоў, але там узніклі пытанні з прычыны карупцыйнага складніка. У дэмакратычных краінах такія рэчы не праходзяць”, — адзначае эксперт.

Карупцыйны фактар і санкцыі

Паводле Махоўскага, значная частка афрыканскіх кантрактаў мае выразны  карупцыйны складнік.

“Гэта выглядае так: вы купляеце ў нас трактары — а мы вам за гэта нешта “падкінем”. Такія схемы працуюць, але яны нестабільныя”, — кажа ён.

Што да калійных угнаенняў — аднаго з нешматлікіх рэальна запатрабаваных беларускіх экспартных тавараў — тут сітуацыя пагоршылася праз санкцыі.

“Экспарт калію ў Афрыку ўпаў у разы. Везці далёка, дорага, плюс многія краіны проста не хочуць звязвацца з Беларуссю”, — тлумачыць аналітык.

Афрыка не заменіць Еўропу

Нават калі планы ўрада часткова спраўдзяцца, Афрыка не зможа кампенсаваць страты Беларусі ад разрыву з традыцыйнымі рынкамі.

“Афрыка не заменіць Еўрасаюз, не заменіць украінскі рынак і тым больш расійскі”, — падкрэслівае Махоўскі.

Для параўнання, экспарт Беларусі ў адну Ленінградскую вобласць Расіі перавышае мільярд долараў — больш за ўвесь запланаваны гандаль з Афрыкай.

“Мы хочам мець мільярд з усяго кантынента. Гэта вельмі паказальна”, — падсумоўвае эксперт.