Добраахвотнік: "Я дагэтуль не ведаю, ці магу стрэліць у чалавека"

У мірным жыцці Мікалай Бойка — рэканструктар. Ён цікавіцца перыядам напалеонаўскіх войнаў і рыцарскай культурай XV стагоддзя. А на вайне ён быў мінамётчыкам батальёна "Ліцвін" у палку Каліноўскага.

Цяпер ён вярнуўся з вайны — і ў сядло. Аднаўляе навыкі верхавой язды.

Калі мы прыехалі ў шэлтар для беларускіх уцекачоў у Варшаве, Мікалай сказаў: відаць, я не падыду для вашага праекта.

— Чаму?

У праекце "Як ты?" мы просім беларускіх добраахвотнікаў і валанцёраў ва Украіне паказаць перапіскі з блізкімі — і расказаць нам пра тое, чаго не гаварылі пра вайну ім.

— У мяне нікога няма. Маці памерла ад раку. Магчыма, таму я і наважыўся паехаць на вайну — ніхто ад майго рашэння не залежаў. Засталася толькі бабуля, але яе глядзіць стрыечны брат.

Пасля смерці маці я быў у пераддэпрэсіўным стане і адправіў заяўку ў чат-бот палка Каліноўскага.

“У XV стагоддзі вайна была больш сумленная”

Калі я прашу Мікалая расказаць пра вайну, ён кажа, што ўсё як у песні Высоцкага "Кніжныя дзеці". То-бок сапраўдная вайна зусім не такая, якой яе ўяўлялі тыя, хто вырас на гераічных гісторыях з кніг.

Сам Мікалай таксама вырас на гераічных гісторыях — як рэканструктар хадзіў у бугурты ў касцюме рыцара XV стагоддзя, скакаў верхам як ваяр, што падтрымаў войскі Напалеона.

Але сапраўдная вайна аказалася не такой, як у кнігах ці на рэканструктарскіх паядынках. У XV стагоддзі, кажа Мікалай, вайна была больш сумленная: ты сустракаўся з праціўнікам сам-насам. А ў сучаснай вайне пяхоту атакуюць дроны.

— Я Рэмарка начытаўся і думаў, што будзе акопная вайна. А яшчэ да таго моманту, як я выязджаў, выйшаў фільм "на Заходнім фронце без змен". Я рыхтаваўся да найгоршага. Відаць, у тых, хто ў пяхоце, і цяпер вайна такая ж, як у гэтым фільме, але я быў у мінамётным разліку і не бачыў праціўніка ў твар.

Мікалай не ўпэўнены, што змог бы стрэліць у чалавека, хай нават праціўніка, калі б сустрэўся з ім. І, ведаючы гэта, пайшоў служыць мінамётчыкам.

— Шчыра кажучы, я ніколі не разглядаў вынікі нашай працы. Я не люблю крыві, месіва. Ведаю, што некаторыя любяць разглядаць забітых расіян. Я прыехаў на вайну, бо хацеў паўдзельнічаць у выратаванні ўкраінцаў, хацеў дапамагчы выратаваць ад захопу мірных жыхароў, украінскіх вайскоўцаў.

Быў недзе пад Бахмутам выпадак, калі рускі спецназ рыхтаваўся да штурму будынка. Але мы ўдала іх абстралялі і, мабыць, спынілі штурм.

Пад Кіевам гулялі ў "Ведзьмара"

На вайне Мікалаю пачалі сніцца кашмары. Ён прачынаўся некалькі разоў за ноч — снілася, што падае з вышыні, снілася, што тоне. Але захапленне з мірнага жыцця — рэканструкцыя — дапамагала абстрагавацца пасля баявых выездаў.

Рэканструктарскія фестывалі падчас вайны ва Украіне прыпыніліся, затое ралевікі дагэтуль праводзяць свае мерапрыемствы. Хай у асноўным і ў падвалах, каб удзельнікі адчувалі сябе больш-менш у бяспецы. А пад Кіевам нават адыгрывалі сцэны з "Ведзьмара" — былі там і самі ведзьмары, і чарадзейкі.

Рэканструктары — гэта тыя, хто ставіць сабе задачу зрабіць касцюм максімальна набліжаным да таго, што насілі ў эпоху, якую яны спрабуюць узнавіць. А ралевікі да касцюмаў падыходзяць вальней, тлумачыць нам Мікалай. Маўляў, галоўнае, каб з адлегласці паўтара метра было падобна. Для ралевікоў галоўнае — увайсці ў ролю і "адыграць" персанажа.

"Гэта вельмі дапамагала пераключацца падчас ратацыі. Я ведаю, што многія хлопцы, прыязджаючы з фронту, не могуць абстрагавацца, не могуць адпусціць вайну. Мабыць, мой досвед рэканструктара-ралевіка мне дапамог", — расказвае Мікалай.

Рэканструктарскі досвед нават дапамог спакайней прыняць першыя выбухі — успомніліся рэканструктарскія фестывалі ў Беларусі, калі ўдзельнікі аднаўлялі падзеі вайны з Напалеонам.

Там піратэхнікі імітавалі выбухі — праўда, гарматныя. Таму калі Мікалай пачуў сапраўдныя, у яго былі "рэканструктарскія флэшбэкі".

Ды і пра саму вайну ён кажа як пра першы ўдзел у бугурце — гэта такі масавы рыцарскі бой. Як і на першым бугурце, нічога не зразумела.

А ці многія рэканструктары і ралевікі, якія ўсё жыццё ў касцюмах змагаюцца з прызначаным, несапраўдным, злом, ваююць ва Украіне? Сярод беларусаў іх амаль няма, кажа Мікалай. Ён думаў, што сустрэне там калегаў па бугуртах.

Але тут жа агаворваецца: маўляў, ён можа зразумець хлопцаў, бо ад многіх залежаць сем'і, якія нельга пакінуць.

Але сярод украінскіх ралевікоў і рэканструктараў ваююць многія. І некаторыя — загінулі. У тэматычных групах выкладваюць іх здымкі, на якіх загінулыя сфатаграфаваныя ў касцюмах, а побач — у сапраўднай вайсковай форме.

— Калі я тлумачу ралевікам і рэканструктарам, што такое вайна, я кажу: гэта як ралёўка, толькі доўгая і кепска змадэраваная. І некаторыя людзі не вяртаюцца з мерцвяка.

Поўнае інтэрв'ю з Мікалаем Бойкам глядзіце на YouTube-канале Еўрарадыё.