Хто гуляе з доларам на беларускай валютнай біржы?
У банкаў ёсць усе магчымасці для гэтага. Але яны ставяцца да дадатковай сесіі як да тэхнічнай працэдуры. Тым часам з 3 кастрычніка долар умацаваўся на 1080 руб.
12 кастрычніка долар на Беларускай валютна-фондавай біржы вырас адразу на 490 рублёў. А за 10 дзён кастрычніка долар падаражэла на 1080 рублёў, ці на 14,1%. Ці можа гэты рост быць вынікам таго, што на беларускай біржы з’явіліся гандляры, здольныя гуляць на курсах валют?
“Практычна няма такой магчымасці”, — лічыць незалежны аналітык Сяргей Чалы.
Але паглядзім на біржавую статыстыку. З 14 да 30 верасня курс долара толькі падаў. Крыніца Еўрарадыё ў банкаўскай сферы звязвае гэта з тым, што ў другой палове верасня беларускія прадпрыемствы актыўна здавалі амерыканскую валюту, каб заплаціць квартальныя падаткі. Пра гэта ў адным са сваіх выступаў казала і старшыня Нацбанка Надзея Ермакова.
Першыя таргі ў новым квартале адбыліся 3 кастрычніка. Попыт на долары тады захаваўся вераснёвы: $13,210 млн. Каб закрыць яго, хапіла прапановы па апошнім вераснёвым курсе — 7630 рублёў за долар. Але на наступны дзень попыт пачаў імкліва расці, і 11 кастрычніка склаў ужо 59,306 млн, ці ў 4,5 (!) разы больш, чым на пачатку месяца. Прапанова спярша ірванула за попытам (сума здзелак нават перавысіла папярэдні попыт), але пасля абвалілася. І курс долара пачаў расці.
(глядзець карцінку большага памеру)
6 кастрычніка розніца паміж попытам і прапановай дасягнула рэкорднага значэння — у 6,5 разоў. Але курс спыніўся на адзнацы ў 7810 рублёў за долар, хаця наступныя таргі паказалі, што яму яшчэ было куды расці. Пры гэтым шмат заявак засталіся незадаволенымі: брокеры не жадалі прадаваць валюту так танна. Наступнымі днямі сітуацыя не выправілася: попыт стабільна перавышаў прапанову, долар рос.
Ці магчыма, што гэта адбываецца праз тое, што кожны дзень нехта выкладаў на біржу вялікую колькасць долараў на продаж па 200-300 рублёў даражэй за стартавы курс? Еўрарадыё ўжо пісала пра тое, што такая прапанова на пачатку таргоў не ўлічваецца. Таму таргі на беларускай біржы і стартуюць з высокага папярэдняга попыту і сціплай папярэдняй прапановы. Курс пачынае паўзці ўверх, і “дарагая” прапанова з’яўляецца ў статыстыцы, калі таргі “дапаўзаюць” да яе праз тое, што трэба неяк задаволіць высокі попыт.
“Пры вялікім попыце і маленькай прапанове, калі заяўкі на продаж стаяць вельмі высока, з аднаго боку, курс можа падскочыць да гэтых заявак. А з іншага, Нацбанк можа выступіць з інтэрвенцыяй, выставіць свой продаж, і ў выніку скачку курсу не будзе”, — прызнае магчымасць такога варыянту развіцця падзеяў аналітык афіцыйнага партнёра “Альпары” ў Мінску Вадзім Іосуб.
“Шанец, што заяўку не задаволяць, вельмі вялікі, — пагаджаецца з Вадзімам Іосубам Сяргей Чалы. — Калі ты выставіш прапанову на 200 рублёў вышэй за той курс, які складзецца, заяўка папросту будзе не задаволеная”.
Але, фармуючы прапанову па курсе на 200-300 рублёў вышэйшым за стартавы, банкі нічым не рызыкуюць! Калі іх заяўкі не выконваюцца, банкі папросту перавыстаўляюць іх на наступны дзень так, як лічаць неабходным. Можа, гэтым і тлумачыцца тое, што 12 кастрычніка “Белінвестбанк” згодны праз абменнікі набываць долар па 8800 рублёў — на 90 рублёў вышэй за той курс, на якім спынілася біржа? Натуральна, 13 кастрычніка банк прапануе іх на біржы даражэй — і з вялікай верагоднасцю прадасць!
“Але гэта яшчэ не ёсць гульня на біржы. Гэта папросту нармалёвыя рыначныя таргі. Што не азначае, што банкі не маглі б так рабіць, — кажа Сяргей Чалы. — Паводле нашага заканадаўства, камерцыйным банкам дазволена амаль усё: набываць акцыі на замежных біржах, нашых еўрааблігацыяў, інструментаў з фіксаванай прыбытковасцю, гульні на курсах і паўсюль. Але яны нічога гэтага рабіць не ўмеюць! А навошта? Вось у іх ёсць дэпазіты, вось у іх ёсць крэдыты. Вось у іх ёсць валютна-абменныя аперацыі з маржой у 2%, і яны нармалёва на гэтым жывуць. Усё!”
Такім чынам, банкі сапраўды маюць магчымасць гуляць на курсах валют на біржы.
“Яны маглі б, напрыклад, выстаўляць падвойную заяўку. Маўляў, хачу набыць долар па 8000, а прадаць па 8200. І, тэарэтычна, яны маглі б так трымаць рынак. Але гэта ўсё ж такі рыначная рызыка: у іх атрымліваецца аднабаковая пазіцыя. Адна з гэтых двух заявак не будзе задаволеная. Але ў любым выпадку рынак апынецца паміж гэтымі дзвюма лічбамі. Але я сумняюся, што банкі так робяць. У іх зараз валютная пазіцыя блізкая да нуля. Яны на сябе не будуць браць, і з сябе прадаваць не будуць”, — працягвае Сяргей Чалы.
Таргі на Беларускай валютна-фондавай біржы непразрыстыя. Кожны банк бачыць толькі свае заяўкі на попыт і прапанову. Таму пытацца ў іх, ці гуляе хто ў Беларусі на курсах валют, бессэнсоўна: пра іншых — не ведаюць, пра сябе — не скажуць.
Але ў адным Сяргей Чалы мае рацыю на 100%: гуляць курсамі нашыя банкі ці не ўмеюць, ці не хочуць, а продаж і пакупку валюты на біржы ўспрымаюць як тэхнічную аперацыю. Што ўскосна пацвярджаецца наступным выказваннем, якое Еўрарадыё пачула ў адным з камерцыйных банкаў падчас абмеркавання статыстыкі біржавых таргоў:
“Так, зараз… 20 верасня… Зараз, што тут нам дзяўчынка нашая піша, якая на біржы гандлюе…”
Па-першае, гандлем на біржы займаецца адзін чалавек, прытым — “дзяўчынка”. Гэта значыць, што гандаль на біржы зводзіцца да банальнага выстаўлення і пацвярджэння заявак. Па-другое, статыстыка за 20 верасня ў валютным упраўленні банка так і не знайшлася. Бо “гэта было даўно”.
