Эксперты: Рынак валюты астывае, долар будзе таннець
Еўрарадыё параўнала працу мінскай і маскоўскай валютных біржаў. Мы прыйшлі да высновы, што ў крызіс рэгламент нашай біржы спрыяе росту долара.
Цягам апошніх двух тыдняў мы назіралі імклівы рост курса долара адносна беларускага рубля. Аналітыкі тлумачылі гэта рознымі акалічнасцямі: заканчэннем 30 верасня падатковага кварталу, знаходжаннем у Беларусі місіі МВФ, актыўнай грашовай эмісіяй і г.д. Еўрарадыё вырашыла высветліць, ці не спрыяе росту долара самі правілы таргоў, прынятыя на Беларускай валютна-фондавай біржы (БВФБ).
А для гэтага мы параўналі яе працу па ключавых пазіцыях з працай адносна стабільнай Маскоўскай міжбанкаўскай валютнай біржы (ММВБ). Найбуйнейшым гульцом на якой з’яўляецца група кампаній “Фінам”.
“Маскоўская біржа нашмат больш ліквідная за вашую, — распавядае галоўны эканаміст кіруючай кампаніі “Фінам Мэнэджмент” Аляксандр Осін. — Але я б сказаў, што гэта часова. Лукашэнка дае рынку астыць крыху. Крыху астыць, каб пасля ў працоўным рэжыме ўзяцца за справу”.
Што робіць маскоўскую біржу больш гнуткай? Найперш, тое, што банкі могуць размяшчаць заяўкі на попыт і прапанову ўвесь час, пакуль ідуць таргі, а не толькі за дзень да таргоў, як гэта прынята ў Беларусі.
“У нас банкі размяшчаюць для членства на ММВБ пэўныя дэпазіты. І, сыходзячы з памераў гэтых дэпазітаў, яны могуць любыя прапановы адкрыць. Не перавышаючы сваіх лімітаў”, — распавядае Аляксандр Осін.
Яшчэ адно адрозненне. Па словах брокераў, на беларускай біржы банкі бачаць толькі ўласныя заяўкі на пакупку і продаж валюты. А меркаваць пра агульныя попыт і прапанову могуць толькі супрацоўнікі Нацбанка, якія бачаць усе пацверджаныя заяўкі. На ММВБ ўсё крыху іначай:
“[На ММВБ] агульныя аб’ёмы попыта і прапановы бачныя. І ёсць шклянка катыровак з лічбамі і аб’ёмамі. Без указання канкрэтных банкаў, а проста шклянка катыровак. Уверсе — попыт, унізе — прапанова”, — кажа Аляксандр Осін.
Ёсць і яшчэ адно адметнае адрозненне.
“Першая здзелка [у новы гандлёвы дзень на ММВБ] можа адрознівацца ад папярэдняй. Але яна не адрозніваецца значна, бо рынак дастаткова ліквідны. Пэўныя разрывы катыровак могуць быць. Але яны не вельмі вялікія. Усе выстройваюцца прыкладна там, дзе лічаць, што будзе курс. Там, дзе маркет-мэйкеры стаяць, там усе і выстройваюцца”, — працягвае Аляксандр Осін.
На беларускай жа біржы таргі заўжды стартуюць з учорашняга курса. Менавіта вакол яго і выстройваюцца папярэднія попыт і прапанова, суадносіны якіх вырашаюць, уверх пойдуць курсы валютаў, ці ўніз.
“Кліент можа ўказаць у заяўцы, што ён згодны на біржавы курс. Гэта азначае — незразумела на які, то бок, яго задаволіць любы курс, які ўсталюецца ў выніку таргоў. Гэтая заяўка будзе пацверджаная адразу, як пачнуцца таргі. Ці кліент можа ўказаць, што хоча прадаць долары па 8 тысяч, а калі такога курса не будзе — ён не будзе прадаваць. На момант пачатку таргоў банкі пацвярджаюць заяўкі, прахадныя па [стартавым] курсе”, — кансультуюць Еўрарадыё ў адным з беларускіх камерцыйных банкаў.
Адпаведна, у біржавой статыстыцы мы бачым толькі тую частку попыта і прапановы, здзелкі па якіх могуць быць здзейсненыя на момант старту таргоў.
6 кастрычніка розніца паміж попытам і прапановай на мінскай біржы была ў 6,5 разоў — і курс долара рэзка пайшоў уверх. 14 кастрычніка попыт і прапанова амаль сышліся на ўзроўні $50 млн. — і курс не зрушыўся з папярэдніх 9010 рублёў за долар.
Чырвоным на графіку адлюстраваны аб’ём попыту, а зялёным — прапанова, якія бачныя гульцам на беларускай біржы напачатку таргоў. Чорная рыска — гэта стартавы курс (у панядзелак, 17 кастрычніка ён будзе 9010 рублёў).
“А тыя заяўкі [на пакупку долара], якія па курсе ніжэй, мы нават не пацвердзім, — працягваюць у банку. — То бок, яны ў статыстыцы нават не будуць удзельнічаць. А ў нас яны ёсць. Гэта так званы патэнцыйны попыт. Але ў афіцыйных дадзеных ён удзельнічаць не будзе”.
Тое самае і з прапановай. Тое, што на графіку вышэй за чорную рысачку, — “дарагая” патэнцыйная прапанова, бачная толькі Нацбанку.
А цяпер лагічнае пытанне: ва ўмовах, калі долары рэгулярна патрэбныя прадпрыемствам на закупку імпартнай сыравіны, але банкі не могуць іх прадаць, бо і самі не маюць дастатковых валютных рэзерваў, а гульцы біржы чакаюць росту долара, каго больш: тых, хто хоча, няхай і дорага, але купіць валюту, ці тых, хто хоча танна яе прадаць?
“У сітуацыі, калі ў людзей прэвалюе ўпэўненасць, што далей валюта будзе расці, актыўнасць праяўляюць пакупнікі. А прадаўцы, наадварот, прытрымліваюць валюту”, — кажа аналітык фінансавага партнёра “Альпары” у Мінску Вадзім Іосуб.
Адказ шукайце і ў табліцы, змешчанай вышэй: з 3 па 12 кастрычніка папярэдні попыт на долары на дадатковай сесіі расце, а апошнімі днямі ён не падае ніжэй за $50 млн. Разам з попытам расце і курс амерыканскай валюты.
У адрозненне ад маскоўскай біржы, на БВФБ “танны” попыт і “дарагая” прапанова валюты схаваныя. Ва ўмовах, калі рынак не чакае ад рубля і ад Нацбанка нічога добрага, гэтая сістэма спрыяе хутчэй росту долара, чым падзенню. Бо набываць валюту кампаніі, якім яна патрэбная ўвесь час, згодныя па высокім курсе, і гэты попыт у статыстыцы адлюструецца. А прадаўцы выстаўляюць валюту на таргі па курсе, які лічаць выгадным. Натуральна, гэты курс вышэйшы за стартавы. І таму гэтая прапанова застаецца схаванай, яе не бачна. Попыт a priori перавышае прапанову. Курс расце.
Чаму ж 14 кастрычніка сітуацыя змянілася, і папярэдняя прапанова амаль зраўнялася з папярэднім попытам?
“Тыя кампаніі, якія тыдзень таму прытрымлівалі валюту і не хацелі яе прадаваць па 8 тысяч з капейкамі, па гэтым [9010] курсе вырашылі прадаваць, і гэта прапанова з’явілася на біржы. Сёння (а, магчыма, нават і ўчора, бо гэтыя заяўкі былі пададзеныя яшчэ ўчора) упэўненасць, што рост долара працягнецца далей, знікла. Прадаўцы выставілі аб’ёмы на продаж. Бо баяліся, што пры пачатку наступнага тыдня ім давядзецца прадаваць яшчэ танней”, — працягвае Вадзім Іосуб.
Прапанова, якая назіралася на біржы 14 кастрычніка, паказвае, што курс долара дасягнуў таго ўзроўню, калі гульцы на біржы лічаць выгадным яго прадаваць. У гэтых умовах прапанова, верагодна, будзе перавышаць попыт, што выклікае ўмацаванне беларускага рублю.
Згодныя з такім прагнозам і чальцы клуба “Піва па чацвяргах”, які арганізаваў незалежны аналітык Сяргей Чалы. 13 кастрычніка аматары эканамічных дыскусіяў учацвярох супраць двух прагаласавалі за тое, што праз тыдзень будуць абмяркоўваць тое, што долар пачаў падаць.
Фота: forexaw.com
