"Цяжка бачыць боль": гісторыя беларуса, які стаў баявым медыкам на вайне

Калі б не пачалася вайна ва Украіне, некрамант і далей працаваў бы поварам на караблі. І не быў бы Некрамантам — у яго было б звычайнае імя. Але з карабля беларус трапіў на вайну і стаў баявым медыкам. Ён не ўпэўнены, што змог бы стрэліць у чалавека, хоць і паўтарае сабе, што "вораг гэта вораг".

Таму Некрамант не страляе ў людзей, а ратуе тых, хто змагаецца за Украіну. Мы ўжо даўно дамовіліся на інтэрв'ю, але беларуса параніла. Але нарэшце ён выходзіць на сувязь і кажа, што з ім усё добра. Яго выпісалі з лякарні, параненая нага гоіцца.

І ён працягвае збор на аўтамабіль, які дапаможа баявым медыкам выратаваць больш жыццяў.

"І хоць мы залівалі ў яго кроў, гэта не моцна дапамагала, па маніторах бачылі, што губляем яго"

— Як вы трапілі на вайну?

— Пасля рэпрэсій 2020 года я жыў у Еўропе і працаваў поварам на круізным лайнеры. Калі пачалася вайна, першым ва Украіну паехаў мой лепшы сябар. Я яго не адгаворваў, але ў мяне самога не хапала на гэта смеласці.

Прайшоў год. Сябар патэлефанаваў мне і сказаў: тут не хапае людзей, прыязджай, сустрэнемся — даўно не бачыліся. І я пагадзіўся, прыехаў ва Украіну.

Ведаў, што буду медыкам. Я разумею, што вораг — гэта вораг, але мне дагэтуль здаецца, што я не змог бы стрэліць у чалавека. А медык — гэта для мяне самае тое. І, як паказала практыка, У мяне і праўда нядрэнна атрымліваецца.

Усе навыкі набываў ужо на месцы. Да прыезду ва Украіну я нават уколы не ўмеў рабіць. Не кажучы ўжо пра тое, каб прадстаўляць паслядоўнасць дзеянняў, калі камусьці асколак прылятае ў жывот.

— Не ўяўляю, як гэтаму можна хутка навучыцца. Як?

— Мяне вучылі калегі — іншыя байцы, іншыя медыкі. Я пачаў з курсу базавай агульнай баявой падрыхтоўкі, які займае каля двух месяцаў, а пасля гэтага мы ўсе адправіліся па сваіх баявых адзінках. І я нават не магу сказаць, што маё навучанне скончана. Вайна мяняецца, і з ёй мяняюцца пратаколы аказання першай дапамогі. Гэта значыць, поле для навучання бясконцае.

У Кіеве праводзяць курсы медпадрыхтоўкі і для грамадзянскіх, і для вайскоўцаў. І крыніц інфармацыі дастаткова шмат. Напрыклад, рэкамендую сайт tccc.org.ua — там можна паглядзець усе прэзентацыі, прайсці дыстанцыйныя курсы, каб мець уяўленне пра тое, з чым, магчыма, будзеш мець справу.

Ну а практычныя заняткі — гэта ўжо баявыя выезды. Умоўна, ты навучыўся на сабе ці на таварышу, як закручваць турнікет — і паўтараеш гэта на баявым. Па-сапраўднаму адпрацаваць гэта да выезду ты не можаш, таму што параненага чалавека перад табой няма.

— Былі сітуацыі, калі вы проста не ведалі, што рабіць? І — што тады рабіць?

— Так, такія сітуацыі былі вельмі часта. У першыя месяцы я працаваў на мэдэваку — гэта такая "вайсковая хуткая дапамога", якая забірае параненага на адным са звёнаў ланцуга эвакуацыі. Неяк у нас быў цяжка паранены баец з гіпавалемічным шокам. Прасцей кажучы — у яго была вялікая страта крыві. І хоць мы залівалі ў яго кроў, гэта не моцна дапамагала, па маніторах бачылі, што губляем яго.

Я не ведаў тады, што рабіць, я быў стажорам, проста набіраўся досведу. Але ў машыне заўсёды ёсць дасведчаны медык і яго памочнік. І калі я глядзеў на тое, што робяць гэтыя хлопцы, мне здавалася, што я бачу нейкую магію, нейкія цуды. Сам я проста падаваў ім прэпараты. Таго хлопца ўсё ж выратавалі. У мяне на вачах ніхто ў медэваке ніколі не паміраў.

— А быць медыкам на вайне — гэта небяспечна? Вы блізка да "нуля" пад'язджаеце?

— Цяпер вайна моцна памянялася. І праціўнік выкарыстоўвае дроны ,і мы выкарыстоўваем Дронь (у праціўніка, на жаль, больш рэсурсаў). Заўсёды ёсць небяспека, што падчас руху таго ж медэвака прыляціць які-небудзь дрон.

Нават калі мы ўжо забралі параненага і спрабуем выехаць у больш бяспечнае месца, у бок стабілізацыйнага пункта або якой-небудзь бальніцы, заўсёды ёсць рызыка таго, што па нас можа нешта ўдарыць.

А ў пачатку вайны, калі дроны яшчэ не былі так моцна распаўсюджаныя, медэваки расстрэльвалі з засады. Гэта значыць, расійскія салдаты чакалі, пакуль будзе праязджаць міма машына медыкаў, і проста ва ўпор расстрэльвалі яе наскрозь.

"Ведаеце, гэта як нейкі феномен злавеснай даліны. Ты бачыш чалавечае цела, якое анатамічна выглядае няправільна"

— Як вы з гэтым спраўляецеся? У сэнсе — эмацыйна?

— Першы час цяжка. Складана ўсведамляць, што ўсе штукі, якія бачыў на малюнках у падручніках, цяпер бачыш ужывую. Ведаеце, гэта як нейкі феномен злавеснай даліны. Ты бачыш чалавечае цела, якое анатамічна выглядае няправільна, дэфармавана. І ты міжволі думаеш, што гэта вельмі балюча. Складана бачыць, як чалавеку балюча.

Я б не сказаў, што да гэтага можна прывыкнуць. Кожны паранены — гэта заўсёды стрэс і ўспаміны.

Цяжэй за ўсё працаваць, калі параненыя твае знаёмыя, твае сябры. Людзі, з якімі ты літаральна некалькі дзён таму бачыўся. Усё было добра, і вось сёння ён паранены.

А потым мы прыходзім да іх у бальніцу. Але, на жаль, часта гэта такія раненні, што чалавек не можа сам хадзіць. Гэта значыць, усе гэтыя сустрэчы ў асноўным адбываюцца ў палаце, пакуль у чалавека ўсякія жалязякі з рук і ног тырчаць.

— А па мірным жыцці сумуеце? Не хочацца зноў на карабель — і гатаваць?

— Вельмі хацелася б адказаць, што сумую. Па спакою, па мернасці. Але вайна — гэта наркотык, самы жорсткі наркотык. Я ніколі не атрымліваў такіх эмоцый і столькі эмоцый, як тут.

Як праходзілі мае дні раней? Раніца пачыналася ў 6 гадзін. Я рабіў нарыхтоўкі для кухара, рыхтаваў вячэру і сняданак для ўсяго персаналу судна, пёк пірагі. У шэсць гадзін вечара ішоў на камбуз і пераймаў змену ў шэфа, займаўся сваёй звычайнай працай.

Так праходзіла 50 дзён запар, а потым я сыходзіў у адпачынак. Два месяцы я працаваў у моры, два месяцы сядзеў дома. І так па крузе.

А цяпер? Прачынаюся, раблю каву, жыву ў як быццам бы звычайнае жыццё. А потым еду на баявыя. І тады жыву ў якім-небудзь склепе або ўмацаваным месцы. Прачнуцца, памыцца, зрабіць нейкі просты сняданак, маніторыць сітуацыю па карце, слухаць радыё. І быць гатовым, што камусьці трэба будзе аказваць дапамогу.

Навошта баявы медык збірае на аўтамабіль?

— Вы кажаце, што без машыны на поле бою вы — пешаход з аптэчкай…

— Без транспарту эвакуацыя параненага фактычна немагчымая. Калі ў медыкаў пашкодзілі або знішчылі машыну, гэта значыць, што на адзін экіпаж баявых медыкаў стала менш. Адзін экіпаж не можа вылучыцца на пазіцыю. Так што машыны — гэта крытычны рэсурс.

З-за пагрозы дронаў дзясяткі кіламетраў несці параненага на сабе — гэта і цяжкі шлях, і, хутчэй за ўсё, смяротны. Любы транспарт робіць нашу працу хутчэй і бяспечней.

Каб эвакуіраваць аднаго цяжка параненага пешшу, трэба не менш за 4 чалавекі. І, хутчэй за ўсё, прыйдзецца несці яго не па якой-небудзь роўнай дарозе, а ісці лясамі, палямі. І гэта заўсёды небяспека мін, гэта заўсёды небяспека, што хтосьці ўпадзе, нагу падвярне і таксама ўмоўна будзе паранены. І ўжо не будзе гатовы кагосьці несці.

Эвакуацыя заўсёды адбываецца па самым нязручным, самым схаваным і бяспечным маршруце. Таму, калі ёсць магчымасць рабіць гэта на машыне, мы стараемся выкарыстоўваць транспарт. Гэта паскарае эвакуацыю і, такім чынам, павялічвае выжывальнасць параненага падчас эвакуацыі.